Autor:
Źródło:Wprost
Ryszard Kapuściński, jeden z najbardziej cenionych polskich pisarzy,
autor reportaży z wielu zakątków świata nie żyje. Kapuściński skończyłby
w marcu 75 lat.
Jak powiedział Mirosław Ikonowicz, przyjaciel i współpracownik z PAP
zmarłego, Kapuściński przeszedł w piątek operację nowotworu w szpitalu
warszawskiej Akedemii Medycznej przy ul. Banacha. Po trzech dniach
został wybudzony i rozmawiał z bliskimi. We wtorek doznał rozległego
zawału serca i zmarł ok. godz. 19.30 pomimo wysiłków lekarzy. „Robili
wszystko co mogli, ale organizm był osłabiony” – powiedział Ikonowicz.
Ryszard Kapuściński był autorem wielu reportaży i książek dotyczących
problematyki całego świata. Dzielił się w nich wiedzą i przemyśleniami
wyniesionymi z wieloletnich podroży. Jak mówił w jednym z wywiadów w
2002 r., sam wyliczył że był świadkiem 27 rewolucji, w swej karierze
reportera cztery razy wyznaczono go do rozstrzelania, był na 12
frontach. Kapuściński był od kilku lat wymieniany jako poważny kandydat
do literackiej nagrody Nobla.
Urodził się w 1932 r. w Pińsku na Polesiu (dziś Białoruś) w rodzinie
nauczycieli. Jako dziennikarz zadebiutował w wieku 17 lat w tygodniku
„Dziś i Jutro”, potem pisywał w „Sztandarze Młodych”. W roku 1951
rozpoczął studia na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego,
przeniósł się jednak na historię.
Po raz pierwszy jako dziennikarz wyjechał w 1956 r. Kapuściński do
Indii, odwiedził także Afganistan i Pakistan. Podobno jego trudności z
porozumiewaniem się w Indiach wynikały z tego, że nie znał angielskiego.
Na lotnisku w Rzymie kupił „Komu bije dzwon?” po angielsku, a w walizce
miał słownik – tak poznał angielski. W następnym roku pojechał do
Japonii i Chin.
W 1958 roku przez dziesięć miesięcy pracował w Polskiej Agencji
Prasowej, potem zaproponowano mu etat w „Polityce”. Najlepsze reportaże
Kapuścińskiego z „Polityki” ukazały się w książce „Busz po polsku”
(1962). W 1962 roku Kapuściński został stałym korespondentem PAP w
Afryce. O narodzinach Trzeciego Świata pisał w „Czarnych gwiazdach”
(1963) i „Gdyby cała Afryka” (1969). W Afryce zachorował na gruźlicę i
malaryczne zapalenie opon mózgowych. W rezultacie na początku 1967 r.
znalazł się w szpitalu w Warszawie.
W połowie 1967 r. podróżował po siedmiu azjatyckich i zakaukaskich
republikach Związku Radzieckiego. Owocem tej podróży jest książka
„Kirgiz schodzi z konia” (1968). Na jesieni 1967 r. został
korespondentem PAP w Ameryce Łacińskiej, gdzie spędził pięć lat
mieszkając w Chile, Meksyku, Boliwii i Brazylii. Zaowocowało to dwiema
książkami: „Dlaczego zginął Karl von Spreti” (1970) – o Gwatemali na tle
porwania i zamordowania niemieckiego ambasadora oraz „Chrystus z
karabinem na ramieniu” (1975) o Boliwii i Antylach.
W 1974 r. Kapuściński rozpoczął pracę w tygodniku „Kultura” i wyjechał
do Angoli, która właśnie odzyskała niepodległość. Przebieg wojny
domowej, która się tam rozpętała opisał w książce „Jeszcze dzień życia”
(1976). To pierwsza książka, w której Kapuściński zredukował fakty do
roli tła, na pierwszy plan wysuwając własne doznania. Była to zapowiedź
gatunku, jaki będzie uprawiał w przyszłości: esej reporterski, w którym
obserwacja świata jest pretekstem do szerszej intelektualnej refleksji.
Na początku lat 60. Kongo, najbardziej nieznany i niedostępny kraj
Afryki uzyskał niepodległość, ale zaraz przeżył bunt armii, i belgijską
interwencję. Kapuściński nielegalnie, przez dżunglę przedarł się do
Konga. Opisał to dopiero 18 lat później w „Wojnie futbolowej” (1978).
Pracując w „Kulturze”, w latach 1974-1980 Kapuściński bezustannie
podróżował, kilkakrotnie był w Etiopii i Iranie. Owocem tych podróży
stały się dwie książki, które przyniosły autorowi międzynarodowy
rozgłos: „Cesarz” (1978) o świetności i upadku Hajle Sellasje w Etiopii i
„Szchinszach” (1982) o dworze szacha Rezy Pahlawi w Iranie. Obie
otworzyły Kapuścińskiemu drogę na zachodni rynek czytelniczy.
W latach 1989 – 1991 Kapuściński podróżował po upadającym radzieckim
imperium. Przebył ponad 60 tys. kilometrów, przeprowadził ponad 1500
rozmów. Powstałe na podstawie zebranych materiałów „Imperium” to trzecia
książka Kapuścińskiego, która zrobiła karierę na Zachodzie. Jej autor
stał się najczęściej tłumaczonym polskim pisarzem. „Cesarza” wydano na
świecie 28 razy, „Imperium” – 23 razy.
W 1990 r. ukazał się pierwszy tom „Lapidarium” – zbiór drobnych
refleksji z przeczytanych lektur i podróży. („Lapidarium II” ukazało się
w 1995 roku, III – 1997, IV – 2000. V – 2002).
Kolejną książką Kapuścińskiego jest „Heban” (1998) książka , w której
autor powraca do tematu afrykańskiego. W 2000 ukazuje się czwarta część
Lapidarów Lapidarium IV. Jesienią 2000 wydany zostaje album
fotograficzny Z Afryki zawierający zdjęcia z afrykańskich podróży
Kapuścińskiego. W 2003 ukazał się „Autoportret reportera”. W 2004 roku
do księgarń trafiły „Podróże z Herodotem”, książka która osiągnęła
wielki sukces i przyniosła autorowi prestiżowe nagrody. W 2006 ukazał
się tomik poezji Kapuścińskiego „Prawa natury” oraz zbiór jego wykładów
pt. „Ten inny”.